Sistema di restzetel na Aruba ta bon pa partidonan AVP y MEP

Sistema di restzetel na Aruba ta bon pa partidonan AVP y MEP

Posted on 12/9/2024 9:08 am AST | Updated on 12/9/2024 9:43 am AST

ORANJESTAD – E eleccionnan na Aruba no ta trata solamente di cuanto voto un partido ta haya, pero tambe di con ta reparti e resto di asientonan. E sistema aki, cu ta basá riba e metodo di D’Hondt, ta lanta mas i mas pregunta tocante e realidad husto di e representashon final. Asina periodista Dick Drayer ta analisa e resultado di eleccion di diabierna ultimo. Segun Drayer, mientras cu partidonan grandi manera AVP y MEP ta beneficia di e metodo aki, partidonan mas chikito hopi biaha ta keda man bashi, hasta si nan tin sosten popular amplio. Esaki ta regarda un total di 16.957 voto cu mester a wordo redistribui. Si kita e votonan residual di e cuater partidonan eligi, 10.262 votador a perde nan voto contra un di e cuater partidonan eligi den parlamento.

MÉTODO D’HONDT

E metodo di D’Hondt, cu ta wordo uza na Aruba, ta parti e resto di asientonan a base di e promedio mas halto di voto pa cada asiento aloca. Esaki ta duna partidonan mas grandi un bentaha pasobra nan surplusnan ta pisa mas pisa den e distribushon. Esaki a sali na cla den e eleccion di diabierna. Tanto AVP como MEP a haya seis asiento completo a base di e cantidad di voto obteni. Pero ora cu a parti e resto di asientonan, e mayoria a bay pa e dos partidonan aki. Al final, AVP y MEP a haya nuebe y ocho asiento respectivamente, mientras cu partidonan mas chikito manera RAIZ y MAS no a haya ningun asiento at all, apesar di sosten significativo di votadornan.

SURPLUSNAN GRANDI

Compara esaki cu un metodo alternativo, manera esun di surplusnan mas grandi. Bou di e metodo ei, asientonan residual lo wordo aloca na partidonan cu e votonan mas grandi cu a sobra despues di aloca e asientonan completo. Den e sistema ei bo no mester gana un asiento riba bo mes forsa, manera cu e metodo di d’Hondt y e cualificacion specifico di un asiento riba bo mes forsa.

Den e scenario di e surplusnan mas grandi, partidonan manera RAIZ, MAS y hasta A21 lo a haya un asiento. E reparticion e ora ey lo a mustra diferente: AVP y MEP lo a haya menos asiento restante, mientras cu partidonan mas chikito lo tabata miho representa den parlamento. Esaki lo duna un bista mas husto di e diversidad di preferencia político riba e isla.

CORSOU

E tencion entre stabilidad i representatividad ta bira mas cla ainda ora nos wak Corsou. Eynan, den e ultimo eleccionnan, mas di 24 mil hende a vota pa partidonan cu finalmente no a drenta Parlamento. Esei ta mas cu e cantidad di voto cu e partido mas grandi, MFK, a obtene riba su mes. Toch MFK awor ta goberna cu cinco asiento yen y cuater restzetel, casi mitar. Ta surgi e pregunta si por yama un resultado asina un berdadero mandato di parti di pueblo. Ehempelnan manera esaki ta mustra con un sistema cu ta faborece partidonan grandi por conduci na un sentido di inhusticia i exclusion bou di un gran parti di e electorado.

PARTIDO CLAVE

Na Aruba e debate tocante e sistema di restzetel ta birando mas y mas relevante awor cu FUTURO a surgi como un partido clave. Pa un partido cu ta relativamente chikito riba su mes, pero cu tin hopi influencia, e por ta atractivo pa boga pa un sistema mas husto. Un sistema cu ta duna partidonan mas chikíto un chens mas grandi di gana asientonan residual por garantisa representacion mas diverso i fortalece un sentido di hustisia bou di votadónan.

E pregunta cu Aruba mester haci su mes ta: ‘nos kier un sistema cu ta garantisa stabilidad politico dor di faborece partidonan grandi, of nos kier un sistema cu ta haci husticia na voz di cada votador’? Al fin i al cabo, democracia ta tur cos tocante representacion, i ora un cantidad grandi di voto no ta wordo combertí den asiento, confiansa den e sistema ta bou di presion. Segun Drayer, kisas ta tempo pa Aruba examina e sistema di asiento residual actual y opta pa un metodo cu ta cuadra miho cu un proceso democratico husto y inclusivo.

Kisas FUTURO – como un partido chikito – por haci un caso pa esaki durante e formacion, pasobra nunca MEP y AVP a haci’e un issue. I no culpa nan, dicon nan lo hacie?

  • Powered by SETAR