ORANJESTAD - Sektor empresarial ta bai haña un ròl mas grandi den e kolaborashon ku e isla- i paisnan karibense den Reino. Ta bai stimulá empresario lokal dor di trese sèn di Gobièrnu Sentral hulandes i partidonan privá lokal huntu. E aserkamentu nobo akí ta e promé ku ta hasi uzo di e 24 mion euro ku gabinete a pone na disposishon pa produkshon di kuminda fresku.
Ku e sèn akí ta lanta un asina yamá fondo rotativo den kua banko- i fondonan di penshun lokal ta partisipá. Esaki mester kondusí na mihó resultado i mas outosufisiensia (kapasidat pa para riba propio pia) pa e islanan. Sekretario di Estado Zsolt Szabó (Digitalisashon i Relashonnan den Reino) a informá Tweede Kamer awe tokante su aserkamentu, den kua a reservá un ròl importante pa sektor privá.
Sekretario di Estado Szabó: “Mi ke mira mas resultado ku te na e momentunan akí. Si ta keda na ami, nos ta bai hasi kosnan diferente di awor pa dilanti. Ku embolbimentu direkto di partidonan privá, ta krea mas espasio pa invershon di parti di empresarionan. Esaki ta stimulá ekonomia i ta kontribuí direktamente na e kapasidat pa para ekonómikamente riba propio pia, loke ami ta konsiderá, banda di bon gobernashon i finansa sólido, esensial pa futuro di e islanan. E aserkamentu akí ta na mi konsepto, aplikabel tambe den otro sektornan ekonómiko i pa sosiedat sivil. Esaki ta un berdadero ‘gamechanger’ pa e islanan: huntu ku empresarionan, sosiedat sivil i outoridatnan lokal, e aserkamentu aki ta un gran oportunidat pa awor si hasi e kosnan na un bon manera. Mi ambishon ta pa laga esaki ta un katalisador pa futuro invershonnan riba e islanan.”
DEPENDENSIA TA HASI VULNERABEL
Gabinete a anunsiá anteriormente ku lo asigná 24 mion euro pa siguridat di kuminda riba e seis islanan. E islanan den parti karibense di Reino, pa nan kuminda fresku, ta dependé fuertemente di importashon. Esaki no ta solamente karu pa e habitantenan, e ta hasi e islanan vulnerabel tambe pa influensia eksterno. Entre otro debí na tarifanan di importashon haltu, tipo di kambio fuerte òf desasternan natural. Produsí kuminda propio ta hasi kuminda fresku pagabel, ta stimulá ekonomia i ta oumentá e kapasidat pa para riba propio pia.
Sekretario di Estado Szabó: “Empresarionan ta hunga un ròl krusial den esaki. T’asina ku nan ta pèrkurá pa inisiativanan lokal i inovashon nesesario. Awor nos ta bai hasi esaki posibel. No ku proyektonan separá, pero un aserkamentu bon pensá i dirigí riba resultado. Den esaki nos ta enbolbí tambe institutonan di konosementu ku por yuda empresarionan ku aplikashonnan inovativo i pa sigui plama e konosementu atkirí. Un akademia ku ta bai lanta spesífikamente, mester kontribuí na esaki.”
STIMULÁ EMPRESARIO LOKAL
Un punto problemátiko importante pa empresarionan riba e islanan ta akseso na kapital pa invertí. Spesialmente pa empresarionan den e sektor di produkshon di kuminda, ta difísil pa yega na finansiamentu pa kuminsá un negoshi, laga esaki krese òf pa inová. Pa atendé ku e problema aki, pa e motibu ei ta lanta un asina yamá fondo rotativo poné den un fundashon eksterno. Ta oumentá e presupuesto disponibel, komo ku partidonan privá tambe, manera banko- i fondonan di penshun, por partisipá den e fondo. E fundashon ta bai ofresé fiansa ku interes abou na empresarionan ku ta produsí kuminda fresku. Esaki ta pèrkurá pa uzo di durashon largu, inovativo i efektivo di e rekursonan. Di e manera aki ta stimulá tantu produkshon privá di kuminda komo empresario lokal riba e islanan. Den di dos mitar di 2025 kompanianan por hasi petishon pa un ‘voucher’ di konosementu na balor di 5000 euro. Nan por troka e ‘voucher’ aki na un instituto di konosementu pa haña konosementu òf konseho, por ehèmpel tokante posibel manera pa oumentá produktividat i efisiensia.
SOSTEN PA GOBIÈRNUNAN LOKAL
Ta hasi uzo di un parti di e rekursonan a traves di gobièrnunan lokal pa krea kondishonnan esensial ku mester kontribuí na seguridat di kuminda. Di e forma aki, por hasi por ehèmpel invershon den infrastruktura, maneho di awa òf almasenamentu di merkansia fresku.
Den e periodo benidero lo sigui detayá e plannan i lo determiná tambe kon ta repartí e rekursonan ku gabinete a pone na disposishon. E meta ta pa habri e fundashon i e lokèt pa inisiativanan gubernamental lokal na komienso di 2026. NOTA: Texto ta scirbi den papiamento fonetico di Corsou.
ORANJESTAD – Ministernan di husticia di Reino ta evalua si ta intensifica combatimento di droga den region. A recorda durante e ultimo Justitieel Vierlanden Overleg cu riba 6 di november 2024, durante e debati di comision tocante e cadenanan di husticia den parti Caribense di e Reino, un motie a ser presenta. E motie aki ta pidi e minister di husticia di Hulanda pa, huntu cu e JVO, traha hacia un plan pa combati e suministro di droga entre otro na Hulanda. “Mi a hiba e tema aki den combersa cu mi coleganan ministro. Hunto nos a dicidi pa cuminza cu un inventario di e cooperacion actual riba e tereno aki. Den e proceso aki lo ta mira tambe e transito di droga pa otro destinacionnan, cu atencion pa tanto e “upstream” como e “downstream disruption”.
ORANJESTAD - Den fin di siman minister presidente demisionario Schoof di Hulanda, tabata na Aruba y hunto cu Minister President di Aruba, a papia di e 100 miyon florin cu Hulanda lo inverti den transicion di energia na Aruba. Partido MEP rapidamente a recorda tur hende cu e acuerdo aki no ta algo nobo, indicando cu e no ta un logro di AVP, sino cu e ta un palabracion haci for di 2023 dianan 10, 11 y 12 di Mei, cu ex Minister Jetten, e tempo ey Minister voor Klimaat en Energie, durante e prome Caribbean Climate and Energy Conference (CCEC).
ORANJESTAD – Den cuadro di compromise den Reino, riba tereno di energia y den cuadro di e cierre definitivo di refineria, Hulanda a otorga Aruba 110 miyon florin pa yuda fortalece e red di energia den varios forma. Asina prome minister hulandes demisionario Dick Schoof a bisa durante un conferencia di prensa cortico durante su bishita di transito pa Colombia, diasabra atardi. Por wak e declaracion AKI.
ORANJESTAD – Mientras cu tabatin varios tema cu e prome minister hulandes demisionario Dick Schoof a trata durante su bishita cortico diasabra na Aruba, e la para keto na e ley di HOFA, y a bisa Noticiacla cu e tabata kier sa di Aruba, con ta para cu e parti aki, di banda di Aruba. Asina mes, e no kier a duna mucho comentario si, pero a lague den e proceso cu e ta aworaki.
SAN NICOLAS - E refineria Lago na Aruba ta cera definitivamente. Esaki a wordo anuncia pa premier Eman durante un bishita di su colega demisionario Schoof for di Hulanda.
KRALENDIJK - Di mas guia ora di scoge estudio, te intercambio di stage y di estudio. E programa ‘Education Alliance’ (SEA) ta un iniciativa importante entre gobiernonan y instansianan di enseñansa di Aruba, Corsou, Sint Maarten y Hulanda. Su meta ta pa haci transicion pa enseñansa superior mas facil y prepara studiantenan miho pa un estudio na Hulanda of otro caminda. Awe a prolonga e programa aki pa aumenta exito den estudio pa studiantenan Caribense te cu 31 di december 2028.
