WILLEMSTAD - No ta tur sektor na Kòrsou ta mesun entusiasmá ku e echo ku Kòrsou a bira miembro asosiá di Komunidat Karibense, CARICOM (“Caribbean Community”). Sierto sektor komersial i industrial na Kòrsou ta teme pa otro sla pa doñonan di negoshi loke ta un menasa alabes pa kuponan di trabou.
Nan a spera ku Kòrsou lo a atendé ku algun aspekto lokal promé ku a disidí di habri merkado. Esaki pa fortifiká kompanianan lokal i krea un “level playing field” pa nan tambe por hasi negoshi.
4 di yüni e hefenan di Gobièrnu di paisnan den CARICOM a aprobá e aplikashon di Gobièrnu di Kòrsou pa bira miembro asosiá di CARICOM. Esaki a tuma lugá despues ku e ekipo di Kòrsou i e sekretariado di CARICOM a terminá e negosiashonnan riba e tratado di atmishon pa Kòrsou. Na e momentunan aki CARICOM ta konsistí di 20 pais, di kual 15 ta miembro i 5 ta miembro asosiá.
Kòrsou lo bira pues e di 6 miembro asosiá di CARICOM. Komo miembro asosiá di CARICOM Kòrsou lo partisipá den e desaroyo di e komunidat Karibense i lo tin diferente benefisio den forma di kolaborashon i integrashon regional riba diferente terenonan kaminda tin interes komun, gobièrnu a informá resientemente.
“Esakinan ta enserá aktividatnan ekonómiko, seguridat regional, proyektonan riba tereno di medio ambiente i desaroyo sosial-kultural. Tur esaki kombiná ku nos posishon den Reino Hulandes, relashon ku Union Europeo i Merka ku ta pone Kòrsou den un posishon úniko pa sigui fortalesé su posishon stratégiko den region di Karibe.”
Un di e puntonan di salida básiko pa forma parti di CARICOM ta ku ta haña produkto ku preis mas abou na Kòrsou pasobra asta komo miembronan (asosiá) tin ku habri merkado pa otro pa importashon i eksportashon kontra 0% di impuesto/derecho di importashon.
Den un kòmbersashon ku EXTRA a hiba ku algun representante di sektor komersial na Kòrsou, nan a ekspresá nan preokupashon pa e desishon di bira miembro asosiá di CARICOM. Nan ta mustra riba un situashon difísil kaba pa komersiantenan lokal ku lo bira mas difísil ainda ora habri merkado pa paisnan den region.
Nan ta mustra ku e areglo di 0 porshento na impuesto na importashon i eksportashon entre paisnan miembro di CARICOM den práktika ta funshoná otro. Mayoria pais tin lokual ta yama (“non tariff barriers”) ku ta un sèt di restrikshon, prohibishon, kondishon i rekerimentunan spesífiko di merkado ku ta hasi importashon i eksportashon di produkto difísil.
Miéntras ku nan Kòrsou tin mashá di e tipo di reglanan aki, na otro paisnan miembro di CARICOM si tin nan. Mas importante ainda na otro paisnan ta apliká i kontrolá riba e rekerimentunan aki, miéntras ku na Kòrsou práktikamente no tin kontròl.
Un ehèmpel di “non tariff barriers” ku tin na Kòrsou ta eksigensia ku spesifikashon di ingrediente riba emboltura di tur produkto mester ta na un idioma ku ta komprendibel pa nos, esta Papiamentu, Hulandes, Ingles òf Spañó. “Kuantu produkto bo no ta mira den tokonan na Kòrsou ku tin un idioma riba emboltura ku nos no ta komprondé”, tabata un di e reklamonan.
Pa loke ta posibilidat pa Kòrsou eksportá pa otro paisnan den CARICOM ta mustra na promé lugá ku no tin liñanan di transporte entre Kòrsou i e paisnan aki. Tambe ta mustra ku por ehèmpel un pais manera Barbados tin komo eksigensia ku un kompania di afó mester habri un negoshi na Barbados kaminda 51% di e negoshi ta den man di un partner lokal, sino no ta posibel pa hasi negoshi riba e pais.
Tambe tin otro eksigensianan, manera sertifikashon di kalidat di produkto ku mester buska i hopi diferente otro asuntu mas. “Na Kòrsou e situashon ta kontrali. Tur hende por bin Kòrsou, habri un negoshi, importá i bende loke nan ke.”
Komo ehèmpel ta menshoná e produkto kontra doló di wesu ku resientemente tabatin konmoshon riba dje. “Ta 1 di e produktonan aki a saka for di riba merkado, pero ta diferente di e tipo di produktonan aki ta importá for di eksterior.”
E komersiantenan ta mustra ku e pensamentu na Ministerio di Desaroyo Ekonómiko ta ku mester habri merkado mas tantu posibel sin tene kuenta kon komersiantenan lokal ta sobrebibí. Prinsipalmente e industrianan lokal lo hañ’é mas difísil ainda mirando ku ya kaba ta kompetí kontra negoshinan internashonal grandi ku por eksportá pa Kòrsou kontra tarifanan di importashon abou plùs tin e kapasidat pa dùmp produkto na preis barata riba merkado.
Tambe ta sintá ku e importashon paralelo kaminda toko i supermerkadonan ta importá tur tipo di produkto sin tin nodi di tene nan mes na eksigensianan ku agensianan si tin ku tene nan mes na dje. “Un agensia di por ehèmpel un marka di awa den bòter mester kumpli ku eksigensianan di e fábrika, pero un toko bou di e areglo di importashon paralelo ta kumpra un kònteiner den e mesun marka di awa aki i pone e kònteiner para dilanti su toko den solo kayente sin ku el a invertí den e infrastruktura ku e fábrika ta eksigí.”
Otro problema ku ta mustra riba dje ta e inefisiensia den haf di Kòrsou. Ta dura tin biaha 2 luna pa saka un kònteiner for di haf i esaki tin gastu èkstra mará na dje pa e komersiante lokal, miéntras ku otro hafnan den Karibe un barku ta yega mainta i pa atardi ya kaba el a baha tur kònteiner i sali for di e porta atrobe.
Pues, komersiantenan lokal ku ta bisa ku ya kaba nan ta operá riba un merkado lokal kaminda no tin un “level playing field”, ta teme pa sigui habri merkado di Kòrsou pa miembronan di CARICOM. Nan ta haña ku mester a atendé ku e aspektonan di efisiensia den haf, “non tariff barriers” i algun otro asuntu mas promé ku a disidí di habri merkado pa CARICOM. NOTA: Texto ta scirbi den Papiamento fonetico di Corsou.
PHILIPSBURG – Di dialuna 2 te cu diabierna 6 di Juni 2024, a tuma luga na Sint Maarten un entrenamento forense special di sinku dia tocante un tecnica innovativo di analisis forense. E entrenamento aki, organisa pa CARICOM den colaboracion cu e Trinidad and Tobago Forensisch Science Centre (TTFSC) i e Korps Politie Sint Maarten, ta yuda polis resolve crimen cu arma di candela na un manera mas eficiente.
WILLEMSTAD - Ayera mainta korte di promé instansia a bolbe trata kaso di Michelangelo “Lo” Martines. No opstante petishon di su abogadonan, mester bisa ku wes un biaha mas a rechasá su petishon pa bai liber pendiente tratamentu dje kaso. T’asina ku Martines ta ser akusá di ta envolví den diferente kaso di trafikashon di droga, ku el a hasi kontakto ku esnan envolví pa organisá i koordiná un ke otro hasiendo uso di un telefòn spesial di “Sky-ECC”. Segun e akusashon, den e periodo di novèmber 2019 pa desèmber 2019 el a asumí un ròl pa organisá trafikashon un kantidat di 20 kilo di kokaina. E droga akí lo mester a yega Europa via dje kanalnan di Kòrsou, Panamá, Hulanda i Spaña. E droga a ser hinká den maleta i poné riba avion pa el a yega su destino. Kasi e mesun ‘modus operandi’ lo a ser usá den kaso di trafikashon di 100 kilo, pues hasiendo uso di e tipo di telefòn sofistiká, skondí den tas i kahanan. Pero e biaha ei e droga a pasa e ruta Kòrsou, Panamá, Bélgika. E kaso akí a tuma lugá na luna di febrüari 2020.
WILLEMSTAD - Awe alrededor di 02.17or di mardugá sentral di polis a risibí notifikashon di un kaso di tiramentu riba Helmin Wiels Boulevard i ku probablemente tin un persona heridá.
WILLEMSTAD - E siman aki a tuma lugá na Kòrsou un konsulta semestral trilateral entre sosionan envolví di Defensa di Reino Hulandes, Estádos Unídos i Fransia. E konsulta periódiko ta forma parti di e “Joint Interagency Task Force South” (JIATF-S), un relashon kolaborativo internashonal i interdepartamental bou di guia Merikano, ku ta enfoká su mes riba kombatí trafikashon i kontrabanda ilegal den Region Karibe. CZMCARIB na nòmber di Reino Hulandes, ya pa mas ku 30 aña ta forma parti di e organisashon JIATF(S).
WILLEMSTAD - Chester Peterson awe a finalisá su trabou komo formadó pa Gabinete Pisas III. Awe mèrdia e la entrega su relato final na Gobernador Lucille George-Wout. Peterson den e último simannan a duna 2 reportahe preliminar di su trabou kaba na gobernador.
W’STAD/DEN HAAG - E komishon fiho di Relashonnan den Reino di parlamento hulandes ta insistí pa haña kontesta serka gobièrnu di Kòrsou i gobièrnu di St. Maarten dikon nan no a tene kuenta den nan presupuesto ku mester paga un fiansa ku a hasi serka Hulanda bèk. E preokupashonnan a bin dilanti durante tratamentu di e kuentanan anual 2024 di gobièrnu Hulandes. Ta trata di un suma di 205 mion florin ku Kòrsou i St. Maarten a fia na 2010 i ku mester paga bèk na òktober awor. Gobièrnu di St. Maarten i gobièrnu di Kòrsou a pidi pa refinansiá e debenan. Sekretario di estado pa Relashonnan den Reino, Zsolt Szabó, ta kouteloso den su reakshon riba e petishonnan pa re-finansiamentu i a indiká ku e ta warda riba konseho di Kolegio di Supervishon Finansiero (Cft) riba e petishonnan aki. Miembronan di e komishon di Relashonnan den Reino a hasi diferente pregunta por eskrito riba e tópiko.