ORANJESTAD - Dia 4 di Maart ta dia mundial di Obesidad. Na Mundo 800 miyon hende ta biba cu obesidad. Na Aruba 36% di nos poblacion adulto di 20 aña of mas, ta sufri di obesidad. Esaki ta 1 den cada 3 adulto. Bo tin obesidad na momento cu bo tin un acumulacion abnormal of exceso di vet cu ta forma un peliger pa salud. Un di e metodo mas uza pa determina obesidad ta e Body Mass Index (BMI). Personanan cu ta biba cu obesidad tin mas riesgo pa haya malesanan cronico manera diabetes (malesa di sucu), malesa di curason y ader y cierto tipo di cancer. Tambe obesidad ta un factor di riesgo pa haya complicacion cu COVID-19.
Hopi ta diacuerdo cu mester haci algo urgente pa baha e cantidad di persona cu ta sufri di obesidad. Pa por tin un impacto riba obesidad, nos tur mester traha hunto pa atende cu e diferente factornan cu por causa obesidad den nos sociedad. Si nos simplifica e malesa di obesidad na un causa so por haci e prevencion y tratamento hopi mas dificil. Solamente trahando hunto y teniendo na cuente e diferente factornan cu por causa obesidad, nos por combati’e.
Algun factor cu por ta causa di obesidad:
1. Biologia: E curpa humano tin un mecanismo interno cu ta proteha su mes contra morto door di hamber. E mechanismo aki por haci’e dificil pa mantene e peso perdi.
2. Cuminda: Cumindanan ultra-procesa cu bo ta haya awendia rond mundo, ta contribui na aumento acelera di obesidad mundial y tambe na Aruba.
3. Riesgo genetico: Nos genetica ta contribui cu 40 pa 70% di nos chens pa haya obesidad.
4. Acceso na cuido/tratamento: Sin acceso na profesional y cuido adecua, mayoria di persona cu ta sufri di obesidad no lo yega na un peso saludabel y su mantencion na largo plaso.
5. Fasenan di bida: Bida prenatal, adolescencia y adulto jong, embaraso, malesa y medicamento por tin influencia riba bo peso.
6. Marketing: Ta comproba cu propaganda/marketing pa cuminda tin un link cu obesidad.
7. Salud mental: Simptomanan di algun malesa mental y nan remedi/medicina por causa aumento di peso.
8. Drumimento: Falta di soño por stroba e trabou di cierto hormona cu por afecta bo peso, mescos cu un nivel halto di stress.
9. Stigma: Descriminacion di peso y stigma por tin consequencia significativo pa un persona cu obesidad.
Cu otro palabra: Obesidad por wordo causa pa forsanan/circunstancia (otro palabra?) pafo di e persona su control. Factornan biologico y genetico ta un riesgo mas grandi serca algun di nos. Nos ambiente fisico y social tin su impacto riba nos abilidad pa hiba un bida saludabel y ta expone nos na cumindanan no saludabel cu ta diseña pa pone nos come mas y mas. Obesidad ta un resultado di diferente factor paden y pafo di nos control.
Pa mas informacion tocante e tema aki por tuma contacto cu IBiSA na 582 4987. Por bishita tambe e website: worldobesityday.org
Articulo ta traduci y adapta for di articulo: “The roots of obesity run deep” di website: worldobesityday.org
ORANJESTAD - E siman aki oficina di turismo di Aruba a anuncia e 5 ganadornan di e prome session di e progama Aruba Signature Experience pa 2024. Na aña 2021, Aruba Tourism Authority (A.T.A.) y Qredits Aruba a introduci e programa “Aruba Signature Experiences” cu e meta pa encurasha entrepreneurnan pa enfoca riba experiencia unico y inolvidabel pa nos bishitantenan.
ORANJESTAD - Dia 30 di maart ta Dia Internacional Cero Desperdicio (Zero Waste Day). E dia aki ta dedica pa eleva conscientisacion riba consumo y produccion responsabel y tambe na reduccion di desperdicio. Directie Natuur en Medio Ambiente (DNM) ta invita comunidad pa join nos den celebracion di e dia importante aki. Esaki ta e di dos biaha cu Nacionnan Uni (UN) ta observa e dia aki como cu ta na 2022 a tuma e decision pa e dia aki ta un dia observa internacionalmente. E
ORANJESTAD - Desde 2019 131 a incorpora un Conseho Hubenil den nan organisacion. E Conseho Hubenil di 131 su tarea ta pa primeramente duna conseho solicita y no solicita na e organisacion. Tambe nan ta duna conseho ariba proyectonan di 131, prome cu nan ser implementa. E Conseho Hubenil di 131 ta duna e organisacion un bista cu precision di kiko ta pasando bao di mucha y hoben y pakiko.
ORANJESTAD - Den cuadro di transparencia y informacion nos di Horacio Oduber Hospital ta comparti cu boso e cifranan pa loke ta luna di februari 2024. Como Hospital ta importante y alabes interesante pa duna comunidad di Aruba un indicacion di cuanto pashent Hospital ta atende mensualmente, cuanto operacion ta tuma luga, pero tambe cuanto baby a nace durante luna, cuanto pashent a regresa cas despues di admision y mas.